Son yıllarda yaşanan tarım politikaları, Türkiye'nin bakliyat üretimindeki düşüşü hızlandırdı. Özellikle yeşil mercimek gibi temel gıda maddelerinde üretim açığının büyümesi, ithalat kapılarının daha da genişletilmesine neden oldu. Bu durum, hem üreticileri hem de tüketicileri olumsuz etkiliyor.
Tarım politikaları her alanda iflas etti. Önemli bakliyat üreticisi konumundaki Türkiye, kendi tüketimini bile karşılayamaz hale geldi. Prim desteği yıllardır 50 kuruşta sabit tutulurken ithalat kapıları sonuna kadar açıldı.
Dünyanın en önemli bakliyat üreticisi ve ihracatçısı konumundaki Türkiye, AKP’li yıllarda bu konumundan uzaklaştı. Bakliyat üretimi azaldı, hemen her üründe olduğu gibi ithalatçı duruma gelindi.
Son olarak yeşil mercimek ithalatında gümrük vergisi sıfırlandı. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile yeşil mercimekte ithalat kapıları tamamen açıldı. Yeşil mercimek ithalatında sıfır gümrük uygulaması 30 Haziran 2024’e kadar geçerli olacak. İhracatı kayda bağlı mallar listesinde olan yeşil mercimek ihracatına da kısıtlama getirildi.
Bakanlıktan yapılan açıklamada "Söz konusu uygulama, yerli üretimin korunması da göz önünde bulundurularak, çiftçimizin üretim motivasyonuna zarar vermeyecek şekilde ülkemizdeki hasat dönemi dikkate alınarak belirlenmiştir” denildi.
ÜRETİM AÇIĞI BÜYÜDÜ
Yeşil mercimekte yıllar içerisinde ekim alanı azaldı. Aynı şekilde üretimde de gerileme yaşandı. Ülke giderek kendi tüketimini karşılayacak yeşil mercimeği de üretemez hale geldi. Toplam yemeklik baklagil üretiminin yalnızca yüzde 4,9’unu yeşil mercimek, bakla, bezelye ve börülce oluşturuyor.
TZOB’un hesaplamalarına göre 1990 yılında toplam 20 milyon dekar olan baklagil ekim alanı 9 milyon dekara geriledi. 34 yılda ekim alanlarında yüzde 55,4 oranında azalma yaşandı. Aynı şekilde üretimde de yüzde 34,8 oranında bir gerileme gerçekleşti. Üretim açığı yeşil mercimekte yüzde 49, kırmızı mercimekte yüzde 43’e çıktı.
DESTEK YERİNE İTHALAT
Üretimde azalmaya rağmen tarım politikalarında üretimi teşvik eden uygulamalar hayata geçirilmedi. Baklagillere verilen prim desteği 2018 yılından bu yana değiştirilmeyerek kilo başına 50 kuruş olarak uygulanıyor. İktidarın ithalata dayalı politikaları ile yurtiçinde azalan üretim yurtdışından karşılanmaya başladı. Yıllar itibarıyla artan yeşil mercimek ithalatı 2022/23 üretim sezonunda 63 bin tonu buldu. İthalatın yüzde 58,1’i Kanada’dan yapıldı. Üretici maliyet artışlarından dolayı üretiminden vazgeçerken üretici-tüketici arasındaki makas giderek açıldı. TZOB’un hesaplamasına göre üreticide 17 buçuk lira olan kırmızı mercimek markette 47 liraya, 26 lira olan yeşil mercimek ise 64 liraya satılıyor.
